Parkinson Hastalığı Bilişsel disfonksiyon;
Parkinson Hastalığının (PH) seyrinde, anlamlı olarak engellilik haline, bakıcı için zorluğa ve hayat kalitesinin azalmasına yol, açan motor olmayan bir özelliktir.
PH’de genel olarak
Yönetici işlevlerde bozukluk
Görsel-mekansal işlevlerde bozukluk
Kısa süreli hafızada bozukluk
En erken dönemlerde bile hastaların üçte birinde bilişsel bozukluk görülmektedir.
Demans görülmeyen hastaların %50’si hafif bilişsel bozukluk göstermektedir
Bilişsel eksiklikler;
-iş ile ilişkili görevlerde,
-günlük yaşam aktivitelerinde
bireyin bağımsızlık seviyesine katkıda bulunan diğer aktivitelerdeki performans bozulmalarının görülmesiyle fark edilir.
Örneğin; güvenlik, finansal planlama ve faturaların ödenmesi, araba sürme ve iş ile ilgili performans, yönetici işlevlerde bozulmalar gösteren hastalarda mevzu bahis olabilmektedir
Bilişsel Rehabilitasyon
-Fonksiyonel bozulmayı azaltıcı ve günlük hayata adapte edici, aktivitelere bağlılığı arttırıcı olarak düzenlenmiş, bilişsel bozukluğu olan bireyler için davranışçı tedavi yaklaşımıdır.
-Görsel-mekansal farkındalık,
Dikkat,
Çalışma belleği,
Yönetici işlevlerin de dahil olduğu belli bilişsel alanlardaki ilerlemeleri hedefler.
Bilişsel Rehabilitasyon Stratejileri
Yeniden Kazandırıcı
Gerileme olmadan önceki seviyeye yaklaşmak için.
Teknikler
Aralıklı alma
Kaybolan ip uçları
Bilgisayarlı egzersizler
Tekrarlayan telkinler
Hafıza ve dikkati geliştirme, uzaktaki hafızayı geri çağırma
Bilişsel Rehabilitasyon Stratejileri II
Dengeleyici Teknikler
1-Bilgiyi organize etmek için geri çağırma
2-Öğrenmeyi geliştirici stratejiler
3-Öz-yönetim taktikleri için yönergeler
4-Bir çok duyu kullanarak öğrenme
5-Geri kazanımı geliştirme
6-Gittikçe artan zorlukta davranışlar öğrenmek için yöntemsel alıştırmalar
7-Hafıza defterleri veya takvimler gibi geri çağırmayı arttırıcı harici ipuçları
Yapılan Araştırmalar
1. Sinforiani ve ark., 2004
20 ayakta tedavi gören idiopatik Parkinson hastası
Müdahale: Dikkati geliştirme,
-soyut akıl yürütme
-görsel-mekansal yeteneklere odaklanan bilgisayarlı bilişsel rehabilitasyon programı
Sinforiani ve ark., 2004
Sonuçlar:
Bilişsel eğitim sonrası, sözel akıcılık, anlık ve gecikmeli mantıksal bellek ve görsel-mekansal muhakeme anlamlı olarak gelişmiştir. Bu kazanımlar 6 ay sonrada korunmuştur
-Kısa süreli bellek, bağlam değiştirme veya ketlenme ölçümlerinde bir farklılaşma olmamıştır.
-Bulguların genellenmesi hususunda
Küçük örneklem
Kontrol grubunun eksikliği
Yatarak tedavi alan hasta düzenlemesinin olmaması
Günlük işlev ölçümlerinin olmaması çalışmayı sınırlandırmaktadır.
• 2. Mohlman, Chazin ve Georgescu, 2011
(MMSE) puanı 23’ten büyük olan idiopatik Parkinson hastaları ile Dikkat İşleyiş Eğitimi geçerlik çalışmasında küçük bir açık çalışma yapmışlardır.
14 katılımcı programı tamamlamıştır.
Müdahale:
Deneme egzersizleri
Alıştırma sayfaları
Yüz yüze eğitimler
Ev ödevleri
Sonuçlar:
Katılımcıların
• Digit Span Backward,
Stroop Color Word Test,
Trail Making B
Controlled Oral Word Association Test’lerini içeren yönetici işlevler ölçümlerinde ilerleme gösterdikleri belirtilmiştir.
Sınırlamalar
küçük örneklem
çalışma tasarımı
minimal sonuç ölçümleri
kontrol grubu eksikliği
uzun süreli takip eksikliği
3. Sammer ve ark., 2006
Bilişsel rehabilitasyon grubu: 12 hasta
Standart tedavi,kontrol grubu: 14 hasta, random atama.
Müdahale: 10 seans
• görev arama
• Matrisler
• yap-bozlar
• konuşma üretimi
• resim tamamlama ve hikaye anlatma
Sonuçlar:
Eğitim grubundaki hastalar,premorbid zeka, duygudurum, yaş, dopaminerjik ilaçlar ve hastalığın şiddeti kontrol edildiğinde kontrol grubuna göre yönetici işlevlerde gelişme kaydetmiştir.
Ek olarak; bilişsel eğitim alan hastalar tedavi öncesi temel skorlarını korurken, standart tedavi kolunda çalışan bellek performansı düşmüştür.
Sınırlamalar:
küçük örneklem
kazanımların korunmasına dair uzun dönem değerlendirme eksikliği
çalışmanın, tedavinin yatılı hastane ortamının dışında günlük hayata genellenmesine katkı sağlayıp sağlamadığına işaret etmemesi
4. Paris ve ark., 2011
MMSE puanı 23’den büyük 33 idiopatik Parkinson hastası
Katılımcıların %50’si Hafif Bilişsel Bozukluk (HBB) kriterlerini karşılamakta.
Bilişsel Eğitim grubuna karşılık Konuşma Terapisi grubu
Müdahale: 4 hafta
• Sonuçlar:
• BEG’deki 18 katılımcı:
• dikkat
• bilgi işleme,
görsel bellek,
sözel akıcılık,
görsel-inşa
yönetici işlev ölçümlerinde gelişmiş performans göstermişlerdir.
HBB’li ve HBB’siz katılımcılar tedavi süresince eşit oranda gelişim göstermiştir.
Sınırlamalar
Uzun dönemli değerlendirmeler bulunmamaktadır.
0 yorum:
Yorum Gönder