Çocukluk Obezitesi ve Psikolojik kontrol
Yetişkin obezliğinden daha fazlası
Yetişkin tipi diyabet (insülin direnci)
Daha büyük vücut
Erken ergenlik
Yüksek tansiyon, kalp hastalıkları
Ortopedik stres ve sakatlık (70% of SCFE)
Hiperlipidemya
Uyku apnesi ve nefes problemleri
Polikistik Over sendromu
Rahim, göğüs ve kolon kanseri
Safra taşı (çocuk vakaların yüzde otuzüçü obez)
Steatohepatit (çocukluk vakalarının yarısı obez)
Duygusal ve hayatın gidişhatıyla ilgili sorunlar
Kardiyovasküler hastalıklar
Atherosclerosis
Hipertansiyon
Obezite, Hipertansiyon ve Dislipidemi
Obez çocuklarda olmayanalara oranlara hipertansiyon riski 3 kat fazladır
VKİ arttıkça hipertansiyon riski oranı artar.
Dislipidemi
Aşırı kilolu çocukların yüksek kolesterolü olma olasılığı 2 ½ kat fazladır
Toplam Kolesterol (TC) >200
LDL >130
HDL<35
Çocukluk Obezitesinin akciğerle ilgili etkileri
Pulmoner fonksiyonlarda düşüş >15% obez çocuklarda >80% - 40% obez olmayan çocuklarda
Uyku apnesi
Obez çocukların %94ünde uyku düzeni bozuklukları
Ciddi uyku apnesi hipovantilasyon, sağ ventriküler irileşmesi, kalp yetmezliği, olası pulmoner embolizmlere sebep olabilir.
Özet, Çocukluk obezitesi risk faktörleri
1. Bebeklikte çok fazla süt
2. Çok fazla gazlı içecek
3. Çok fazla meyve suyu
4. Ketçap veya mayonez kullanımı/aşırı kullanımı
5. TV önünde yemek yemek
6. Günde 2 saatten fazla TV izlemek
7. Abur cubur yemek
8. Arabadan yemek yemek
9. Kahvaltı etmemek
10. Beden eğitimi derslerine katılmamak
Obezitenin gelişimine etki eden değişkenler
Doğa vs. Çevre
Aile değişkenleri/Genetik
Obezitenin gelişiminde genetik bağlantı olduğuna dair genel bir konsensus(Myer & Stukard, 1993)
Aile değişkenleri/Ortak Alan
bebek ve küçük çocuklarda, ailenin besin tedariği ve evdeki aktiviteler açısından önemi büyük.
Açlık ve doyum noktalarının düzenlenmesini etkileyebilir.
Obezitenin gelişimine etki eden değişkenler
Azalan fiziksel aktivite şansı
Oturarak yapılan aktivitelerin artması
Yüksek yağlı ve yüksek kalorili yiyeceklerin artması
Teknolojik bağımlılık
Psikolojik değerlendirme
Psikososyal bağlantılıdır
“Çocuklukta ve gençlikte obez olmak birçok olumsuz psikososyal durumla bağlantılıdır” (Jelalian & Mehlenbeck, 2003, p. 530).
Sosyal problemler ve açıklar
Depresyon
VKİ kızlarda depresyon semptomlarıyla pozitif korelasyon içerisindedir(Erickson, Robinson, Haydel, & Killen, 2000)
Depresyon hakkında 5 uyarı sinyali
Üzgün, kaygılı veya “boş” ruh hali
“son zamanlarda kendini üzgün, endişeli ya da farklı hissettin mi?”
2) Düşen okul performansı
“Okulun artık daha zor olduğunu veya eskisi gibi herşeyi kolay yapamadığını farkettin mi?”
3) Keyif/ilgi alanlarının veya spor aktivitelerinin azalması
“eskiden hoşuna giden birçok şeyden artık keyif alamadığını düşünüyor musun?”
4) Çok az veya çok uyumak
““Eskiden uyuduğuna nazaran daha fazla veya daha az mı uyuyorsun?”
5) Kilo ve ve iştahta değişim
“Son zamanlarda iştahın değişti mi?”
Psikolojik Değerlendirme
Özgüven
Fiziki ve genel anlamda düşük özdeğer(Braet, Mervielde, & Vandereycken, 1997)
özgüven okul çağı ve gençlik arasında düşer(Strauss, 2000).
fiziksel aktiviteye nazaran düşük yeterlilik (Trost, Kerr, Ward, & Pate, 2001)
Yaşam kalitesi (JAMA, 2003)
Obez çocukların ölçülen yaşam kalitesi pediyatrik kanser hastaları kadar düşük
Psikolojik değerlendirme
Yeme bozuklukları
Obezlik yemek yeme bozukluğu gelişimi için büyük bir risk faktörüdür(Fairburn, Welch, Doll, Davies, & O’Conner, 1997).
Yeme Bozukluğu NOS (Kompulsif yeme bozukluğu)
Tatminkar durumların olmadığı zamanlarda aşırı yemek yeme, Bulimia Nervosa’nın karakteristik özelliği (DSM-IV; Amerika Psikiyatri Birliği).
Prader-Willi sendromunu elemek önemlidir
Psikolojik değerlendirme
Geçmiş hakkında bilgi almak içinöneriler
Aşağıdaki alanları değerlendirin:
Sosyal fonksiyonlar
Kişilikle ilgili kavramlar
Ruh hali
Yeme bozuklukları
Psikolojik Tedavi
Genel Açıklama. Obez çocuklara yapılan birçok müdahale grup içerisinde olur ve aşağıdakileri içerir:
1) Diyetsel kısıtlamalar
2) Fiziksel hareket
3) Davranışsal değişiklikler
4) Ailenin katkısı
Psikolojik tedavi
Diyetsel kısıtlamalar
Trafik lambası diyeti” (Epstein, Wing , & Valoski, 1985)
Kırmızı: çok yağlı yiyecekleri sınırlamak
Sarı: Sarı/nişastalı yiyecekleri kararında yemek
Yeşil: Serbestçe sebze ve meyve yenilebilir
Fiziksel hareket
hayat tarzındaki fiziksel hareketi arttırıp, yatarak ve oturarak yapılan aktiviteleri azaltmak (Epstein, Paluch, Gordy, & Dorn, 2000).
Günlük hayatın parçası olacak fiziksel aktivite
Haftada yarım saatlik egzersizlere başlayıp her hafta yarım saat arttırmak. Hedef: haftada 180 dakika.
Psikolojik tedavi
Davranışsal değişiklikler
Fiziksel aktivite ve diyeti kendi kendine gözleme
Uyarıcı kontrolü
Başarıyı sağlamak için çevreyi değiştirmek ( evde gazlı içecek bulunmaması)
Ödüller koymak (pozitif şartlanma)
Diyet ve egzersizdeki iyileştirmelerle, pasif yaşam tarzı ve VKİ oranındaki düşüşleri ödüllendirmek
Davranışsal değişim hedefleri
Hayat tarzındaki değişimleri öğret, gözle ve destekle
Yüksek yağlı besin değeri düşük yiyeceklere erişimi kısıtla
Farklı alışveriş et
Daha sağlıklı yemekler pişir
Fiziksel aktiviteyi arttır
Durağan ve tembelliği arttıran aktiviteleri azalt
Ruh halini değiştirmek veya etki için yiyecek kullanma
Çevre baskısıyla baş edebilmek için metodlar geliştir
Yiyecek tüketimini arttıran hareketlerden kaçın
Hedef belirlemek
Problemi keşfetmek
Geçmişte ne yaradı ne yaramadı
Problemin anlamını belirlemek
Düşünceler, engeller, maliyet, değişikliğin yararları
Gerçekçi hedefler tespit etmek
Bir hareket planına karar vermek
Basit, belli, rutinin bir parçası olacak
Sonuçları gözden geçirmek
Stratejileri değiştirmek
Hedef belirlemek
Değiştirilmesi gereken bir veya iki önemli hedef seçin (örn. Uzun dönemli kilo kaybı)
Yukarıdakine bağlı davranış hedefine karar verin (kısa vadeli kilo kaybı)
Beslenme alışkanlıklarında ufak değişiklikler
Egzersiz yapmada ufak değişiklikler
Her adımda, ödüllerle beraber beklentileri de arttırın
Uygulanabilir öneriler
Göz önüne alınacak genel bilgiler(Jelalian & Mehlenbeck, 2003) Çocuğun veya gencin kilo kaybı için motivasyonunu değerlendirin
Çocuğun kilosu hakkında endişesi var mı?
Çocukla alay ediliyor mu?
Çocuk etrafındaki diğer çocuklara ayak uydurup fiziksel aktivitede onlarla beraber olabilir mi?
Eğer motivasyon aileden kaynaklıysa, aile müdahalesi gereklidir.
Eğer çocuk motiveyse, çocuğa sağlıklı davranış biçimi öğretilebilir.
Uygulanabilir öneriler
Aile bazlı müdahaleler
Bütün aileyi toplayın
Sağlıklı alışkanlıkların bütün aile üyelerinin yararına olduğu fikrini destekleyin
Ebeveynlerin evdeki yiyecekler üzerinde sorumluluk almasını destekleyin
Özel günlerde, yemek haricinde de olacak aktiviteleri destekleyin
yiyeceği bir ödül olarak kullanmayın
ailelerin TV izleme oranını gözlemlemesini destekleyin.
Uygulanabilir müdahaleler
Kişi bazlı müdahaleler
Çocuk veya genci kendi fiziksel aktivite ve yeme alışkanlıklarını gözlemlemesi konusunda cesaretlendirin
Mantıklı ve davranış odaklı hedefler koyun
Daha sağlıklı yeme alışkanlıklarını destekleyin
Fiziksel aktivitede artışı destekleyin
Kiloyu haftada bir kontrol edin
Uygulanabilir Metodlar
Kaiser kısa ve öz müzakere modeli: Davranış değişimini ilerletmek için kılavuz.
Değişim için motivasyonu değerlendirmek için kısa ama etkili bir araç.
Değişim evreleri modeli
Değişimin beş evresi
Düşünme öncesi
Düşünme
Hazırlık
Hareket
Sürdürme
Düşünce öncesi Evre
Değişim amaçlanmıyor
Davranışın olumsuz sonuçları olduğuna inanmıyor
Değişime direnci olabilir
Sağlık uzmanları bu evrede müdahale etmede dirençli olabilir
Eksiler >> Artılar
Özgüven
Değişimi amaçlıyor
Olumsuz sonuçların farkında
Nasıl başlayacağını bilmiyor
Eksiler > Artılar
Fazlasıyla motive
Özgüven
Hazırlık evresi
Küçük/tutarsız değişimler yapıyor
Nasıl başlayacağı hakkında biraz fikri var
Bunu nasıl devam ettireceğini bilmiyor: plana ihtiyacı var
eksiler = artılar
Dışardan motive
Genelde “hareket” programlarına katılan insanlar.
Özgüven
Hareket evresi
6 aydan az bir süredir gerekli davranış değişikliklerini yapıyor
Geriye dönüş riski en yüksek
Çoğu insan değişim sürecini kullanıyor
Eksiler < Artılar
Dışardan (ve içerden) motive
“Hareket” programlarına katılma şansı en yüksek
Özgüven
Sürdürme evresi
Değişimi devam ettirmek
Davranışa ne olursa olsun devam etmek
Değişim süreci artık yetenekler olmuş durumda
eksiler < < artılar
Kendi içinde motive, değer yargılarının bir parçası olmuş durumda
Özgüven
Değişim süreci
Bilgi stratejileri
(erken evreler)
Bilgiyi arttırmak
Yararları anlamak
Risk uyarıları
Sonuçlar hakkında düşünmek
Sağlıklı olanakları arttırmak
Davranış stratejileri
(sonraki evreler)
Bir vaatte bulunmak
Sosyal desteğe açılmak
Alternatifleri kullanmak
Kendinizi ödüllendirmek
Kendinize hatırlatmak
